წიგნი თეთრი ფურცლებით. რონდო, თბილისური ამბებიდან

მარიკა ლაფაური

“ნოდარ”  - დავუძახებდი და სანამ გამოვიდოდა ნოდარის  ძაღლები და ქათმები შემომეგებებოდნენ. ღორიც. თავად გადმომძახებდა,- “ახლავე! წყალს დავადგავ, ახლავე ჩემოვალ”.

მდუღარე წყალი მჭირდებოდა, ეს იცოდა.

თბილისის ზღვაზე ბოლოს რამოდენიმე წლის წინ ვიყავი.  მანქანით მისული ჩვეულ ადგილას, მეუცხოვა იქაურობა. ახალი, მყარი ღობე ისეთი ადგილიდან იწყებოდა, რომ ვიფიქრე, ალბათ ახლოსაც ვერ მივალ იმ დაღმართთან, სადაც ადრე გზა ჩადიოდა. დათვალიერება აღარც მომინდა, რაიმე ახალი შენობაც თითქოს არ ჩანდა. ახლაც არ ვიცი აქ რაიმე აშენდა თუ არა.

თბილისი ზღვაზე ხშირი სიარული მაშინ დავიწყე, როცა სადგურის უკან სამუსიკო სასწავლებელში ვსწავლობდი. იქიდან ახლოს იყო. როგორც კი გამოზაფხულდებოდა,ჩემი გაკვეთილების გაცდენის სეზონიც იწყებოდა. რამოდენიმეჯერ მე და ლიკაც ვიყავით ერთად. თუ მარტო მივდიოდი, რაღაც ხიფათის შეგრძნებაც სულ თან მსდევდა,- რა იცი, ბუჩქიდან ვინ გამოხტებოდა. ასეთი რამ რასაკვირველია გამორიცხული არ იყო. ახლა, ამ მოსეირნე ჩემი თავის ყურება უცაურ ინტერესსაც კი იწვევს ჩემში, მაშინდელი შეგრძნებების თვალის გადევნება. ისევ ვგრძნობ იმ შიშნარევ მდგომარეობას, ვხედავ უმიზნო ბოდიალს, მიწის თვალიერებას, თანაც საკმაოდ ხრიოკის. ჭახჭახა მზე ამ ადგილის მარადი სურათია, თითქოს სულერთია როგორი ამინდიც არ უნდა იყოს. ბალახის შრიალის ხმა, თბილი ქარის მიერ შერხეული ჰაერი, ცის და წყლის სილურჯე, მიდამო, რომლსაც თვალი კარგად სწვდება. თითქოს ეს მისი დადგენილი საზღვრები ან იქნებ, ცოდნა იმისა, რომ ეს ხელოვნურად არის შექმნილი ამ ადგილს რეალობის ზღვარზე ამყოფებს. რაღაც არ არის, რაც უნდა იყოს. ან, სწორედ ეს არის, რაც უნდა იყოს. მე მგონი ეს სილურჯეა აქ მთავარ ამბად დაფენილი. ცის-ფერი. უკვე ვატყობ რომ ავცდი თავდაპირველ სურვილს. მხოლოდ ერთი სურათის აღწერა მინდოდა, წერის დაწყებისას. ერთი მომენტი, როცა ვზივარ დილით ადრე მარტო და ვხედავ მოფრიალე თეთრი სუფრის კალთას. ეს სითეთრე თვალისმიმჭერელია ლურჯი წყლისა და ცისფერი ცის ფონზე.მეტი არაფერიც არ ხდება და დასაწერიც არაფერია. რატომ ზიხარ აქ, ინგლისური ფაუფურის ფინჯნითა და ვერცხლის კოვზით,- იმდენად ბუნდოვანია, რომ ამის დაწერას ბევრი სიტყვები და ფურცლები დასჭირდება გამოსარკვევად. მთელი გამორკვევა კი მაინც ის უნდა იყოს რომ არაფერიც არ გაირკვეს. საამისოდ ისეთ წიგნს დავწერდი, სადაც ზოგიერთი ფურცლები ცარიელია, თეთრია. გადაშლი, გადაშლი, ამ სიცარიელეს წაიკითხავ, ზოგიერთ გვერდებზე ალბათ რომელიმე სტრიქონი გაიელვებს, რომელიღაც ფურცლებზე ასოებში გამწკრივებული (კინაღამ ვთქვი გამოწკეპილი) ამბავი თავს ამოყოფდა სიცარიელიდან; თვალს მოკრავდი ამ სტრიქონში ამბავს და ის ისევ გაუჩინარდებოდა სოცარიელეში. დამასტის თეთრი სუფრის კალთა კი, ამ სიცარიელეში სულ უნდა ფრიალებდეს.  ყოველ სტრიქონში, თუ ყოველ ცარიელ ან დაწერილ გვერდზე. ასეთ წიგნში სიტყვები სულ დინებაში იქნებოდნენ, თამაშად იქცეოდნენ, საკუთარი მითებით მიმოირბენდნენ იმ ცარიელ ფურცლებზე, უცებ ისევ რომელიმე სტრიქონში ჩაეწერებოდნენ, უცებ დაწერილ ფურცელზე შოშიების გუნდივით მოგროვდებოდნენ, ტექსტის ამოყვინთვა-ჩაყვინთვის მომენტები, მოულოდნელობებით სავსე,- მე მგონი, ძალიან კარგი წიგნი გამოვიდოდა.

 

ის პერიოდი მახსენდება, როცა აქ ვოლიკასთან ერთად ამოვდიოდით. ეს ერთი უცნაური ბიჭი იყო, “ნამდვილი თბილისელი”, რაც იმას გულისხმობს, რომ გაუგებარი წარმომავლობის იყო. ერთხელ, ჩამოთვალა კიდევაც მისთვის ცნობილი საკუთარი გენების რაოდენობა. იქ რაიმეს გარკვევა  საკმაოდ რთული იყო. ამის საჭიროებაც არ იყო. ქართული მშვენივრად და სასაცილოდაც იცოდა. მისი ეს გენეტიკური მრავალ-ფეროვნება საფუძველი იყო იმისა, რომ არა-თბილისურად გვეხალისა: თბილისის ზღვაზე სეირნობა, ყველანაირი სულელობების მხიარულად ჩადენა, ხრიოკ მიწაზე ყოველი ვეგეტაციისა და ქვის შემჩნევა, ხვლიკების დევნა, პიკნიკი ჯიბის მიხედვით, ყველაფრის შემჩნევა და ყველაფერზე ხითხითი. ამ სეირნობების შემდეგ თბილისში- “ბარში ჩასულს”, ჩემი საიდუმლოებების პატარა გუდით, რომელსაც ვერავინ ხედავდა, ერთგვარ სიამოვნების განცდას მანიჭებდა. 

მოგვიანებით, საქართველოში ჩასული, ყოველთვის ვბრუნდებოდი ამ ადგილას. საბჭოთა დროის პომპეზური რესტორნის ნახევრად ნანგრევებში ნოდარი ცხოვრობდა. ესეც ერთი “ნამდვილი თბილისელი” იყო. თბილისის ომის ამბებიც კარგად იცოდა და ურთიერთობებიც. მას მერე აქ ცხოვრობდა. სიგარეტის კოლოფს თუ აუტანდი, უხაროდა. მიყვებოდა, აქ როგორ მოხვდა, ვისთან ჰქონია საქმე… დელიკატურად მოკლე იყო ეს გასაუბრებები, მე ჩემი სითეთრ-სილურჯის ინსცენირება მეჩქარებოდა, მას კი ასეთი რამე როგორც სჩანს კარგად ესმოდა. რამოდენიმე სეზონი გრძელდებოდა ჩვენი ნაცნობობა. დროის ოპტიმირების მიზნით დილით დავდიოდი, რვაზე. კალათაში ვალაგებდი მთავარ ატრიბუტს- დამასტის თეთრ სუფრას, ინგლისურ ფინჯნებს და ლამბაქებს, ვერცხლის კოვზს, ესპრესოს და ნატურმორტისათვის საჭირო რომელიმე ფუნთუშას. 

ხშირად, ჩემი მეგობრებიდან არავის არ უნდოდა წამოსვლა. მთავარი და მთელი ოსტატობა იყო ძველი მაგიდის დადგმა ჯერ კიდევ შემორჩენილ ტერასაზე, რომელიც საფეხურებად სანაპირომდე ჩადიოდა, ისე რომ ნაგვით სავსე სანაპირო არ უნდა გამოჩენილიყო; ხედი პირდაპირ ლურჯ წყალზე უნდა გადასულიყო. რამოდენიმე ვიზიტის შემდეგ მე და ნოდარს უკვე სინქრონიზირებული გვქონდა ჩემი ბანაობოიდან ამოსვლა და მდუღარე წლის დახვედრება. ესპრესოს პირველი ყლუპის ტემპერატურაზე ჰკიდია დანარჩენი მთელი დღის ბედიც. ვზივარ მთლიან ტყუილში და მართალში ერთდროულად. ქათქათა სუფრა, თბილი ჰაერი, გემრიელი ესპრესოს არომატი, ბალახის სუნი, დილის მზე, ცისფერი ცა, მოგზაური ღრუბლები, ლამაზი ფინჯანი. ამ ტყუილ-მართალში ჯდომის ეს როლი იმითაა განსაკუთრებული, რომ ადგილს მიჯაჭვულია. აქ თამაშდება მხოლოდ. ამ ტყუილ-მართლის ერთდროულობა და ერთმანეთში გარდამავლობა, ის მდგომარეობაა, რომლის აღსაწერად ბევრი ტყუილი უნდ მოჰყვე, რომ სიმართლე გამოვიდეს. ერთი რამ ცხადია, რომ სამხრეთ ევროპის ვერც ერთი სინამდვილე, ლაჟვარდი ცითა და ნამდვილი ლურჯი ზღვით, ნამდვილი ესპრესოთი, ამ თვითინსცენირებულ ბუნდოვან ტყუილ-მართალს ვერ შეედრება. სადმე სხვაგან ეს წუთები არასოდეს არ იქნება. ნამდვილ ლურჯ ზღვაზე, სადმე ტერასაზე იქნებ და იქ თეთრი კი არა, რაიმე ფერადი სუფრა იყოს გადაფარებული?

აქ კი, თან არაფერი არ ხდება და თან ყველაფერიც ხდება. სხვადასხვა დაწერილი სტრიქონები, წიგნებიდან, გაზეთებიდან, ჟურნალებიდან აქ, ამ თბილ ჰაერთან ერთად ჩამოუბერავენ, ნიავს ეს სხვადასხვა ზომის სტრიქონების მწკრივები იქეთ -აქეთ მიაქვს, შენს გარშემო დაფრინავენ, ფარფატებენ და ცეკვავენ თითქოს, სხვადასხვა ფორმებს ღებულობენ, მზისა და ცის, ხის ტოტების, მიწისა და ბალახის ფონზე. საითაც არ გაიხედავ. ზოგი ახლოს მოდის, არც გაწუხებენ. მარტო ცოტათი მოგელამუნებიან. სევდიანები, მხიარულები, ბრაზიანები. ერთმანეთს ხვდებიან, ზოგი ნიავთან ერთად უხვევს, ზოგი ერთმანეთში გადიან, ერთმანეთს ხელს არ უშლიან. ამ მოძრაობაში მათი ფონებიც ხომ სულ იცვლება. ეს ძაან  საყურებელია, - აი, სტრიქონი ცისა და ტოტების ფონიდან ხრიოკ ქვებზე რომ გადადის.

დროის უდროობა დამთავრდა. მაშინაც. იქაც, აქაც. ვდგები მივდივარ. ნოდარს ვემშვიდობები.

დელფინებისთვის

16.მარტი 2014