Logos und Leidenschaft oder die Krise der georgischen Demokratie - Salome Surabischwilis europäischer Anspruch

Dr. Frank Tremmel

ლოგოსი და ვნებათა ღელვა ან ქართული დემოკრატიის კრიზისი: სალომე ზურაბიშვილის ევროპული მისწრაფებანი
დოქტ. ფრანკ ტრემელი

Am Vorabend eines neuen „Orientalischen Krieges“, mitten in den georgischen Badeferien, wird fast unbemerkt eine vermutlich folgenreiche Entscheidung getroffen. In dem einzigen postsowjetischen Land, in dem bislang eine Regierung durch demokratische Wahlen abgelöst wurde, lehnte die Zentrale Wahlkommission die Kandidatur der ehemaligen Außenministerin des Landes, Salome Surabischwili, für die anstehenden Präsidentschaftswahlen ab. Ihrem Widerspruch wurde in der ersten Instanz nicht nachgegeben. Unabhängig von den fadenscheinigen juristischen Begründung, die sich auf ihre doppelte Staatsbürgerschaft bezieht, handelt es sich dabei um einen Akt von enormer symbolischer Bedeutung. Wer ist Salome Surabischwili oder genauer, wofür steht sie?

ახალი „აღმოსავლური ომის“ ზღურბლზე და საქართველოში შუა ბანაობის სეზონზე, თითქმის შეუმჩნევლად მიიღება ისეთი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება, რომლის სავარაუდო გაგრძელებები მომავალში სავარაუდოა. თითქმის იმ ერთადერთ პოსტსაბჭოთა ქვეყანაში სადაც 2012 დემოკრატიული არჩევნების გზით მოხდა მთავრობის შეცვლა, მომავალი საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის საარჩევნო კომისია უარს ეუბნება ქვეყნის ყოფილ საგარეო საქმეთა მინისტრს, სალომე ზურაბიშვილს პრეზიდენტობის კანიდადატად რეგისტრაციაზე. არც სასამათლო ინსტანციას აღმოაჩნდა მისი სარჩელის დაკმაყოფილების ძალა. ეს შემთხვევა გარდა იმისა რომ იურიდიულად საკმაოდ არადამაჯერებლად არის დასაბუთებული, დიდი სიმბოლური მნიშვნელობისაა. აქ ბუნებირვად ისმის კითხვა, ვინ არის სალომე ზურაბიშვილი და რა ღირებულებისათვის იღწვის იგი?

Salome Surabischwili, eine „Frau für zwei Länder“, stammt aus einer Familie, deren Schicksal eng mit dem europäischen Weg Georgiens verwoben ist. Ihr Großvater, Niko Nikoladze, gehörte zu den wichtigen, an westlichen aufklärerischen Traditionen orientierten Intellektuellen und Politikern des kleinen Kaukasuslandes. Ihre Familie fand nach dem Ende der ersten unabhängigen Demokratischen Republik Georgien 1921 zusammen mit der Exilregierung Aufnahme in Frankreich. Levili (Leuville-sur-Orge), diese kleine Gemeinde, 25 Kilometer von Paris entfernt, wurde zur neuen Heimstatt der Exilierten und zum Symbol des nationalen Widerstandes.  

სალომე ზურაბიშვილი, რომელიც “ორი ქვეყნის შვილია”, იმ ოჯახის შთამომავალია, ვისი ბედიც საქართველოს ევროპულ გზასთან მჭიდროდ იყო დაკავშირებული. მისი დიდი ბაბუა ნიკო ნიკოლაძე სწორედ კავკასიის პატარა ქვეყნიდან იმ ინტელექტუალთა და პოლიტიკოსთა რიცხის მიეკუთრებოდა, ვინც დასავლურ საგანამათლებლო ტრადიციებზე იყო ორიენტირებული. მისი ოჯახი, ემიგრაციულ მთავობასთან ერთად, საქართველოს პირველი დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებელი დაკარგვის შემდეგ 1921 წელს, საფრანგეთში ნახულობს ახალ სამკვიდროს. პარიზიდან დაახლოებით 25 კილომეტრით დაშორებული დაბა ლევილი Levili (Leuville-sur-Orge) გახდა ემიგრანტების ახალი სამშობლო და ეროვნული დამოუჩილებლობის ბრძოლოს სიმბოლო.

Frankreich bewies seine europäische Solidarität mit dem Freiheitskampf des georgischen Volkes und ging damit kein geringes Risiko ein. Wenn Salome Surabischwili nun gerade ihre französische Staatsbürgerschaft zum Verhängnis werden sollte, haftet diesem Vorgang nicht nur das Hautgout der Undankbarkeit bzw. des mangelnden Geschichtsbewusstseins an, es wäre auch eine Entscheidung gegen Europa. Damit wird nicht nur Salome Surabischwilis Ehrerbietung gegenüber der Erde, in der Ihre Vorfahren neben hunderten von georgischen Emigranten bestattet wurden, bestraft – es wird auch signalisiert, dass eine der wenigen georgischen Politikerinnen, die immer wieder deutlich europäisch votierte, in Georgien keinen Platz findet.

საფრანგეთმა ემიგრაციული მთავრობის მიღებით საფრანგეთმაც ქართველი ხალხის თავისუფლებისთვის ბრძოლას ევროპული სოლიდარობით უპასუხა და ამით საკმარისი რისკი გაწია. თუ ზურაბიშვილის საფრანგეთის მოქალაქეობა დაბკოლებად უნდა იქცეს ახლა, ეს არა მარტო ნაკლული ისტორიული მეხსიერებაზე თუ უმადურობაზე მიგვანიშნებს, არამედ ასეთი მიღებული გადაწყვეტილება სწორედ ევროპისა და ევროპული გზის წინააღმეგ იქნება მიმართული. ამით კი, არა მარტო სალომე ზურაბიშვილის პატივისცემას იმ მიწის მიმართ ადგება ჩრდილი, სადაც ასუელი ქართველი ემიგრანტია დაკრაძლული. ეს შემთხვევა გვიჩვენებს იმასაც, რომ ერთერთი იმ მცირერიცხოვან პოლიტიკოსთა შორის, ვინც ყოველთვის მკაფიოდ იცავდა ევროპულობას, საქართველოში ადგილი არ ეძებნება.

Die Klage über Europa ist nicht neu und wird in allen europäischen Nationen immer wieder erhoben. Diejenigen Georgier, die sich in ihren Hoffnungen enttäuscht sehen, reihen sich ein in die Vielzahl derjenigen, die aus den unterschiedlichsten Gründen meinen, Europa böte keine Heimat. In dieser Klage sind sie europäischer als sie annehmen. Europa ist weniger Ankunft als andauernder Aufbruch. Es bietet keine kompakte Identität, die uns andauernde Ruhe verspricht. Europa „ist und bleibt“, wie es der französische Philosoph und Soziologe Edgar Morin einmal formulierte, „...eine tumultartige und chaotische Baustelle, wo nichts nach einem schon vorgefertigten Plan oder Programm abläuft.“ Seine Grenzen sind fließend und müssen immer wieder neu definiert werden.
  

ჩივილი ევროპისადმი არ არის ახალი და  ასეთი ხმა ყველა ევროპული ერისაგან ისევ და ისევ ისმის მის მიმართ. ქართველების ის  ნაწილი, რომელიც იმედგაცრუებულია, იმ ადამიანთა რიგებში ექცევა, რომელიც ასევე სხვადასხვა მიზეზების გამო გულდაწყვეტილია და ფიქრობს, რომ ევროპა მათ სამშობლოს განცდას ვერ სთავაზობს . ამ ჩივილით ისინი უფრო მეტად არიან ევროპელები, ვიდრე ეს მათ ჰგონიათ. ევროპა ნაკლებად არის ნავსაყუდელი, ის გამუდმებული აღმოჩენაა. ევროპას არ შეუძლია ისეთი კომპაქტური იდენტობის შემოთავაზება, რომელიც საბოლოო სიმშიდეს მოგვიტანს. ევროპა “არის და იქნება”, - როგორც ეს ფრანგმა ფილოსოფოსა ედგარ მორინმა  აღნიშნა, ...”წინააღმდოგებებით სავსე, ქაოტური მშენებლობა, სადაც არაფერი არ ხორციელდება წინასწარ მომზადებული გეგმითა და პროგრამით”. მისი საზღრები მოქმნილია და დაუდგენელი, საჭიროებს მუდმივად ხელახლა სახელდებას.


Salome Surabischwili hat dies immer wieder versucht und ihre georgischen Landsleute ermutigt, sich an diesem Prozess aktiv zu beteiligen. Sie verbindet den Enthusiasmus der wirklichen Europäerin mit dem nicht nur in Georgien nicht immer beliebten notwendigen Realismus und Differenzierungsvermögen. Wenn man ihr vorwirft, sie sei dort „ein Pinguin in der Wüste“, dann charakterisiert man damit unbeabsichtigt jeden Europäer. Als Europäer sind wir immer „Sancho Panza“ und „Don Quichotte“ zugleich. Salome Surabischwili hat aber zudem das Zeug zu einer Dulcinea. Sie strahlt sowohl als Französin als auch Georgierin eine mediterrane Würde und Klarheit aus, die man vielleicht nur als Nordeuropäer zu goutieren versteht.

სალომე ზურაბიშვილი ყოველთვის ცდილობდა ამის მინიშნებას და თავის თანამემულეებს ასეთ პროცესში აქტიური თანამონაწილეობისაკენ ამხნევებდა.

სალომე ზურაბიშვილი თავის თავში აერთიანებს ნამდვილი ევროპელის ენთუზიამს,  საჭირო რეალიზმსა და დიფერენცირებულ ხედვას. იმ რეალიზმს, რომელიც საქართველოში, ისევე როგორც სხვაგანაც, ყოვეთვის პოპულარული არ არის.  ვითომდა  სალომე ზურაბიშვილი საქართელოს არ იცნობს და ის „პინგვინია უდაბნოში“, - ასეთი ბრალდებით მარტო მას კი არა, უნებურად ყველა ევროპელს ვახასიათებით. ევროპელები “სანჩო პანსა” და “დონ კიხოტები” ერთდროულად ვართ. ქალბატონ ზურაბიშილს  შესაძლებლობები“დულჩინობასაც” სწვდება. ის ასხივებს მედიტერანულ ღირსებას და სიცხადეს, როგორც ფრანგი და ისე ქართველი, რაც ჩრდილო ევროპელების კარგ თვისებებად განიხილება ხოლმე.

Europa trägt an seinen Grenzen viele Narben und so manche Wunde hat sich nie geschlossen. Georgien, ein exemplarisches Grenzland, ist heute mehr denn je die Probe aufs Exempel unseres Europäertums. Grenzen leben von unserem Unterscheidungsvermögen und vom Bewusstheit des Ganzen. Politik ist immer die Kunst der klugen Grenzziehung, nicht im Sinne einer Freund-/Feind-Unterscheidung, wie sie Carl Schmitt und in seiner Folge so mancher Geopolitiker verstand, aber auch nicht im Sinne einer senilen Toleranz der Inklusion. Europa ist kein Imperium und keine Religionsgemeinschaft, aber auch kein Markt, auf dem jede Ware gehandelt werden darf. Unsere aus dem Orient übernommene Religion lehrt uns nicht die falsche Harmonie, sondern vor allem den Glauben an die Macht des Logos, d.h., des Wortes. 

ევროპის საზღვრები მრავალი ჭრილობით არის დასერილი, ისეთებითაც რომელიც ჯერაც არ მოშუშებულა. საქართველო, ეს თვალსაჩინო განაპირა რეგიონი დღეს წარმოადგენს ჩვენი ევროპელობის ყველაზე დიდ გამოცდას. საზღვრების არსებობა ჩვენი გადაწყვეტილებების შედეგია, მათი მთლიანობა კი ჩვენ ცნობიერებაზე და განსხვავებების აღქმის უნარზეა დამყარებული. პოლიტიკა ყოველთვის ჭკიანური საზღვრების გავლების ხელოვნებაა, მაგრამ არა მხოლოდ მტერ-მოყვრის განსხვავების,-  როგორც ამას მიიჩნევდა კარლ შმიტი და ზოგიერთი მისი მიმდევარი გეოპოლიტიკოსი, - და არც არაქმედითუნარიანი ტოლერანტობის ინკლუზივის თვალსაზრისით. ევროპა არც იმპერიაა და არც რელიგიური ერთობა. ის არც ბაზარია, სადაც ყველანაირი საქონლით ვაჭრობენ. აღმოსავლეთში ნაშობმა ჩვენმა რელიგიამ ყალბი ჰარმონიულობა კი არ გვასწავლა, არამედ ლოგოსისა და სიტყვის ძალა.

Salome Surabischwili hat dies nach der Ablehnung ihrer Kandidatur sehr schön zum Ausdruck gebracht. Ein großer Teil ihrer Verdienste liegt in diesem Bereich der klaren Unterscheidungen. Sie verkörpert zur Zeit als einzige Politikerin die georgische Bereitschaft zum Gespräch und zur Selbstbehauptung. Dialog und Distinktion, Logos und Leidenschaft verknüpft sie gerade über die Fähigkeit zur Differenzierung zu einem politischen Ethos, das für Georgien überlebensnotwendig ist. Das gilt nicht nur nach Außen, vor allem gegenüber Russland, sondern auch im Inneren. Gerade wenn sie die problematische Worthülse „Cohabitation“ kritisiert und stattdessen das in der georgischen Sprache vorhandene Wort თანაარსებობა (tanaarseboba, d.h. Mitexistenz) vorschlägt, verdeutlicht sie sprachlich die Idee der Staatlichkeit. Das gilt nicht weniger für ihren Hinweis auf die Unterscheidung von Recht und Gerechtigkeit, der in der georgischen Alltagssprache nicht geläufig ist – ein Mangel, der die Kontinuität und Funktionsfähigkeit der Institutionen dauernd gefährdet. Insofern wäre ihre Kandidatur allein schon in diesem Sinne ein wohltuendes Vademecum.

ეს კი თავისი სალომე ზურაბიშვილმა კანდიდატურის რეგისტრაციაზე უარის თქმის შემდეგ ძალზედ მოხდენილად გადმოსცა. მისი მთავარი დამსახურება განსხვავებების ნათლად დანახვაა. ამჟამად ის ერთადერთი პოლიტიკოსია, რომელიც საქართველოს მზაობას დიალოგისათვის და თვითშეფასებისათვის  განასახიერებს.

მას ძალუძს თანხმობისა და უთანხმოების, ლოგოსისა და ვნებათა ღელვის პოლიტიკურ პატოსთან გამიჯნულად დაკავშირება. ეს კი საქართველოსთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა და ეხება არა მარტო საგარეო თუ რუსეთთან ურთიერთობას, არამედ შიდა პოლიტიკურ სფეროსაც. სახელმწიფოებრიობის იდეას იგი იმ პატარა მაგალითითაც გვიხსნის, როცა სწორედ ამ რთულ სიტყვას _ „კოჰაბიტაციას“ _ განგვიმარტავს და მის ქართულ შესატყვისს, „თანაარსებობას“ გვთავაზობს. ეს შენიშვნა არანაკლებ მნიშვნელოვანია „ სამართლიანობისა“ და „ სამართლის“ განსასხვავებლად, რაც ქართულ ყოველდღიურ სასაუბრო ენაში არც თუ მიღებულია. ეს ნაკლი კი ინსტიტუციების ფუნქციონალურობასა და უწყვეტობას გამუდმებით საფრთხეს უქმნის. თუნდაც მხოლოდ ამ ჩამოთვლილი მიზეზების გამო არის ზურაბიშვილის კანიდატურა განსაკუთრებულად აღმატებული.

Gerade in der augenblicklichen Situation, in der der Architekt der im Oktober 2012 an die Macht gelangten Regierungskoalition, Bidsina Iwanischwili, sich offenbar politisch zurückziehen will, die innenpolitischen Verhältnisse zunehmend chaotischer werden und zugleich im Vorderen Orient der syrische Bürgerkrieg in einen neuen Orientalischen Krieg einmünden könnte, droht der einzigen klar akzentuierten europäischen Stimme, nicht gehört zu werden.

სწორედ ახლნადელ ვითარებაში, - როცა 2012 არჩეულო სამთავრობო კოალიციის არქიტექტორს ბიძინა ივანიშვილს როგორც ჩანს პოლიტიკიდან წვლა სურს, შიდა პოლიტიკური მდგომარეობა უფრო და უფრო ქაოტურად გამოიყურება, ახლო აღმოსავლეთში სირიის სამოქალაქო ომი ახლა ორიენტულად ომში  შეიძლება გადაიზარდოს, - ევროპისაკენ მიმართულ ერთადერთ სწორად აქცენტუირებულ ხმას ჩაჩუმება ემუქრება.

Es handelt sich zudem um eine Stimme, die durch ihre Arbeit in internationalen politischen Organisationen mit den Verhältnissen im Vorderen Orient sehr gut vertraut ist. In den Rankünen der georgischen Clanpolitik, in kleinlichen Ressentiments und opportunistischer Indifferenz verliert Georgien sein europäisches Gesicht.

ეს არის სწორედ ის ხმა, რომელიც საერთაშორისო ორგანიზაციებში მუშაობის შედეგად დაგროვილი გამოცდილებისა და ცოდნის საფუძველზე წინა აზიას შესანიშნავად იცნობს. საქართველო თავის ევროპულ სახეს კარგავს ქართული კლანურ პოლიტიკის იდუმალ მტრობებში, წვრილმან შუღლს, სიძულვილში და ოპორტუნისტულ გულგრილობაში.

Das Land ist nicht einmal imstande, sein Verhältnis zu den unmittelbaren Nachbarn zu bestimmen, auch ein Problemfeld, dem sich Salome Surabischwili immer wieder gewidmet hat. Die Indifferenz gegenüber den syrischen Ereignissen ist erschreckend. Während die letzten Jahre durch ein Politikmodell bestimmt waren, das Georgien mit Hilfe eines unrealistischen US-amerikanischen Unilateralismus und einer abstrakten Modernisierungsstrategie in eine westliche Trajektorie katapultieren sollte, wird heute – bislang nur durch sprachliche Ungenauigkeiten – Georgien in einen Orbit verschoben, in dem eine Vasallenexistenz vorausbestimmt ist.

ქვეყანას ისიც კი არ შეუძლია რეგიონში თავისი ურთიერთობები განსაზღროს თავის უახლოეს მეზობლებთან. ეს სწორედ ის პრობლემებია, რომლებიც ქალბატონი ზურაბიშვილის სამუშაო სივრცეს განსაზღვრას. სირიის მოვლენების მიმართ გულგრილობა შემაშფოთებელი და სავალალოა.  ბოლო წლებში დომინირებული პოლიტიკური მოდელი, რომლის მიხედვითაც საქართველოში ამერიკული არარეალისტური ულიტარიზმისა და აბსტრაქტული მოდერნიზაციის დახმარებით ის დასავლურ ტრაექტორიაზე უნდა მოექცეულიყო, დღეს თავისი ენობრივი უზუსტობებით მას ისეთ ორბიტაზე სწევს, სადაც ვასალური არსებობა წინასწარ განპირობებულია.

In beiden Fällen unternimmt das Land keinerlei Anstrengungen, den Dialog auf selbstbestimmten Grundlagen zu führen, wie Salome Surabischwili es immer wieder fordert. Wer ohne Not – wie zuletzt in Vilnius – „eurasische“ Ambitionen in Erwägung zieht, stößt das Tor nach Europa zu. Ein differenzierter Dialog ist nur auf der Basis klarer Entscheidungen möglich. Salome Surabischwili hat diesen sehr konkreten Charakter jeder Politik deutlich zum Ausdruck gebracht. Die georgische intellektuelle Elite denkt allerdings nicht politisch. Sie gefällt sich in der vermeintlichen Machtferne, hegt diffuse Hoffnungen und unterwirft sich zugleich mit falschem Pathos den schlimmsten Partikularinteressen. Aus diesem Grund kann sie kein kohärentes politisches Projekt, keine Idee der Staatlichkeit formulieren.

ორივე შემთხვევაში, ქვეყანა არანაირად არ ცდილობს დიალოგი საკუთარი ინტერესების საფუძველზე დაყრდნობით თავდაჯერებულად აწარმოოს, როგორც  ამას სალომე ზურაბიშვილი ითხოვს. ის ვინც აუცილებლობის მიღმა “ევროაზიურ” ამბიციებს ახსენებს, როგორც ეს ვილნიუსის სამიტზე ახლახანს, ამით ევროპის იმ კარს გამოიხურავს. დიფერენცირებული დიალოგი მხოლოდ ცხადი გადაწყვეტილებებზე აიგება. სალომე ზურაბიშვილმა პოლიტიკისათვის კონკრეტულობის საჭიროობა მკაფიოდ გამოყო. საქართველოს ინტელექტუალური ელიტა კი ამ დროს პოლიტიკურად არ აზროვნებს. მის ხიბლავს ძალაუფლებასთან თითქოსდა სიშორე, გაურკვეველ იმედებიზე ჩაბღაუჭება და ფლიდი პათოსით უკიდურესად დანაწევრებულ ინტერესებში ჩაძირვა. ამ მიზეზებიდან გამომდინარე, მას არ შეუძლია ხელმოსაჭიდი პოლიტიკური პროექტისა და სახელწიფოებრიობის იდეის ფორმულირება.

Die „Mitexistenz“, von der Salome Surabischwili spricht, ist der sprachliche Schlüssel zur Schaffung einer solchen Idee. In diesem Wort sind auf differenzierte Weise zwei Komponenten der modernen politischen Existenzform, d.h. der Demokratie, verbunden, die auch im westlichen Liberalismus oftmals nicht genügend berücksichtigt werden, die Liebe und das Recht. 

„თანაარსებობა“, რომელზედაც სალომე ზურაბიშვილი საუბრობს, არის ის სამეტყველო გასაღები, რომელიც ასეთ იდეას შექმნის. ამ სიტყვაში გადმოიცემა თანამედროვე პოლიტიკური არსებობის,- დემოკრატიის ფორმის -ორი კომპონენტი, რომელიც დასავლურ ლიბერალიზმში ხშირად სათანადოდ გათვალისწინებული არაა, - სიყვარული და უფლება.

Nur wenn beide in ihren spezifischen Eigenschaften begriffen werden, können sie zusammengeführt werden. Die ehemalige Außenministerin Georgiens besitzt die nötigen Fähigkeiten, um im Amt des Präsidenten die Leidenschaften ihrer Landsleute im Sinne dieses Logos zu kultivieren. 

თუ ეს ორივე განსაკუთრებული თვისება გააზრებული იქნება, მაშინ შესაძლებელია მათი შერწყმა. საქართველოს ყოფილი საგარეო მინისტრი ფლობს სათანადო უნარებს, რომ მან  პრეზიდენტის როლში თანამემამულეების ვნებები და მისწრაფებები ამ ლოგოსის საზრისიდან გამომდინარე კულტივირება შეძლოს.

Sie hat sich an verschiedenen Stellen, vor allen Dingen im Zusammenhang mit Regierungsverbrechen aus der Zeit der vor dem Oktober 2012, für konkrete Prozesse der Rechtsstaatlichkeit eingesetzt und dabei den Gedanken der Versöhnung nie beiseite geschoben. 

სალომე ზურაბიშვილი სხვადასხვა ადგილას და პირველ ყოვლისა 2012 წლის მაშინდელი ხელისუფლების დანაშაულებებთან დაკავშირებით ყოველთვის თავის სიტყვას  სამართლის დასაცავად ამბობდა. მას ამავე დროს შემრიგებლობის შესაძლებლობაც გვერდით არ გაუწევია.

Ob die Georgier diesen Schlüssel benutzten werden, um das Tor zu öffnen, wird allerdings nicht allein von ihr abhängen. Das Schweigen der intellektuellen und politische Elite Georgiens zu der bislang verweigerten Kandidatur ist kein gutes Zeichen. 

თუ ქართველები ასეთ გასაღებს გამოიყენებენ კარების გასახსნელად, ეს მხოლოდ მასზე (ზურაბიშვილზე) არაა დამოკიდებული. ინტელექტუალთა და პოლიტიკური ელიტის მხრიდან დუმილი კანდიდატობის უფლების უარის შესახებ არ არის კარგი ნიშანი.

Neben der immer zu veranschlagenden Indifferenz und dem verschlagenen Opportunismus sind es vor allem die allgemeinen Floskeln und bagatellisierenden Phrasen, die Salome Surabischwili in anderen Zusammenhängen mehr als einmal beklagt hat, die jedes konkrete Engagement für die Demokratie in Georgien unterminieren. 

შემოტეული გულგრილობა და ცბიერი ოპორტუნიზმი, გამოთქმული ზოგადი არაფერის მთქმელი ან ბაგატელიზირებული ფრაზები,- რაზედაც სალომე ზურაბიშვილი სხვადასხვა თემასთან მიმართებაში ყოველთვის ჩიოდა, -არის ის, რაც სპობს ყოველ კონკრეტულ მოწადინებას დემოკრატიისათვის.

Es bleibt abzuwarten, ob in dieser Sache noch ein klärendes politisches Wort gesprochen wird oder ob man sich auf formaljuristische Prozeduren herausredet, wie immer diese auch ausgehen mögen. Auch hier ist das Schweigen vor der nächsten juristischen Instanz ein schwerer Schaden für die Würde der georgischen Staatlichkeit. Das muss jedem klar sein.

რჩება მოლოდინი, იქნება ამ საკითხთან მიმართებაში ნათელი პოლიტიკური სიტყვა ნათქვამი, თუ ფორმალურ-იურიდიული პროცედურების სიტყვიერი გადათამაშებებით შემოიფარგლება, იმის დამოუკიდებლად, თუ როგორ განვითარდება ეს მოვლენა. ამ შემთხვევაშიც შემდგომი იურიდიული ინსტანციის დუმილი ქართული სახელმწიფოებრივობნისათვის ძლიერი დანაკლისია. ეს ყველამ ცხადად უნდა იცოდეს.